Wat is een gezonde houding bij trekken?

Bij een zijwaartse verplaatsing, bijvoorbeeld met een glijzeil of glijlaken, is het meestal het beste om te duwen. Je kunt dan makkelijker met je lichaamsgewicht werken en je hebt minder kans op overbelasting van je vingers (aanhechtingen en pezen). Als je toch trekt, is het de vraag hoe je dat het beste kunt doen. Allereerst doe je dat rustig, dus zonder explosieve bewegingen. Maar wat is de beste houding om te trekken?

Om dat te kunnen bepalen hebben we een zijwaartse transfer 20 keer uitgevoerd waarbij is gevarieerd in techniek. We hebben er wel voor gezorgd dat de trekkracht onder de 15 kilo (150 N) per hand bleef. Dus veilig, volgens de Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting. Vervolgens hebben we de bewegingen die de zorgverlener maakt gesimuleerd binnen het biomechanische 3DSSPP model van Chaffin et al. In dit computerprogramma worden de gevolgen van lichaamshoudingen voor het menselijk lichaam doorgerekend op basis van direct extern gemeten krachten en de gemaakte videobeelden. Alle handelingen zijn daartoe tegelijkertijd met twee videocamera’s opgenomen. Eén camera filmde de handeling van de zijkant, de andere vanaf de achterkant. Daaruit volgen uitspraken over de toelaatbaarheid van fysieke belasting voor verschillende gewrichtsgroepen, waaronder de rug en nek/schouder regio.

Bij de berekeningen is uitgegaan van een vrouwelijke zorgverlener van 172 cm en 68 kilo. Als de trekkrachten zoveel mogelijk horizontaal wordt geleverd is de belasting op de rug (L4/L5), elleboog, schouder, heup, knie en enkels veilig (‘groen’), behalve bij de schouder en de elleboog. Voor deze beide gewrichten is de belasting ongewenst (‘oranje’). Het lijkt er op dat het horizontaal trekken voordelig is voor de rugbelasting, maar dat dit ten koste gaat van de elleboog- en de schoudergewrichten.

Wanneer we de hoek waaronder getrokken wordt in het computermodel variëren, dan zien we dat dit inderdaad het geval is. Bij een hoek van grofweg 25º lijkt er een soort optimum te ontstaan tussen de belasting van de diverse gewrichten. We zien dan wel een toename van de belasting op de rug, maar die is nog steeds groen. Dat geldt ook voor alle andere genoemde gewrichten. Al met al kunnen we voorzichtig concluderen dat het trekken beter niet volledig horizontaal, maar het beste onder een hoek van grofweg 25º gedaan zou moeten worden.

Bron: Iwaarden J van, Wiersum Ed, Knibbe NE. Condoomlaken. Eindrapport van het kleine Zorg voor Beter verbeterproject ‘Condoomlaken’. ZonMw, Zorg voor Beter, Den Haag 2008.